Ομιλίες του καθηγητή Ξενοφώντα Ζολώτα στην καταληκτική συνεδρίαση της Διεθνούς Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (Σεπτέμβριος 1957) & στη δεύτερη συνεδρίαση της Παγκόσμιας Τράπεζας (Οκτώβριος 1959)
Ο Ξενοφών Ζολώτας (26 Απριλίου 1904 – 10 Ιουνίου 2004) ήταν Έλληνας οικονομολόγος και διετέλεσε προσωρινός υπερκομματικός πρωθυπουργός της Ελλάδας.
Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 26 Απριλίου 1904 και σπούδασε οικονομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, ενώ αργότερα σπούδασε στη Λειψία και στο Παρίσι. Καταγόταν από πλούσια οικογένεια χρυσοχόων με ρίζες στην προεπαναστατική Ρωσία. Το 1928 έγινε καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, θέση την οποία κατείχε μέχρι το 1968, οπότε και παραιτήθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το στρατιωτικό καθεστώς που είχε έρθει στην εξουσία το 1967. Υπήρξε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της UNRRA το 1946 και κατείχε ανώτερες θέσεις στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και σε άλλους διεθνείς οργανισμούς το 1946 και το 1981.
Ο Ζολώτας διετέλεσε διευθυντής της Τράπεζας της Ελλάδος το 1944-1945, το 1955-1967 (όταν παραιτήθηκε σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το καθεστώς) και το 1974-1981. Δημοσίευσε πολλά έργα για ελληνικά και διεθνή οικονομικά θέματα. Ήταν κεϋνσιανός και δραστηριοποιήθηκε στους σοσιαλιστικούς κύκλους μαζί με τον στενό του φίλο, καθηγητή Άγγελο Αγγελόπουλο. Είναι επίσης διάσημος για την επίδειξη της συμβολής της ελληνικής γλώσσας στο αγγλικό λεξιλόγιο, κάνοντας αγγλικές ομιλίες, όπως έλεγε, “χρησιμοποιώντας, με εξαίρεση τα άρθρα και τις προθέσεις, μόνο ελληνικές λέξεις”, σε ξένα ακροατήρια.
Όταν οι εκλογές του Νοεμβρίου 1989 δεν έδωσαν πλειοψηφία ούτε στο ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου ούτε στη Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, ο Ζολώτας, 85 ετών τότε, δέχτηκε να γίνει πρωθυπουργός και να ηγηθεί μιας μη κομματικής κυβέρνησης μέχρι να διεξαχθούν νέες εκλογές. Παραιτήθηκε μετά τις εκλογές του Απριλίου 1990.
Στο βιβλίο του Οικονομική Μεγέθυνση και Φθίνουσα Κοινωνική Ευημερία προωθείται η ιδέα ότι στη σύγχρονη οικονομική ανάπτυξη υπάρχει μια αυξανόμενη παραγωγή άχρηστων και ακόμη και δυσάρεστων πραγμάτων, όπως η διαφήμιση. Για το λόγο αυτό η σύγχρονη οικονομική ανάπτυξη δεν μπορεί να θεωρηθεί καθόλου ότι δημιουργεί συνθήκες για περαιτέρω ανθρώπινη ευτυχία, μια θέση που συμφωνεί αρκετά με ιδέες συγγραφέων όπως του Richard Easterlin ή του Herman Daly.
Ομιλίες του καθηγητή Ξενοφώντα Ζολώτα
Πρωτότυπη ομιλία στα αγγλικά με ελληνικές λέξεις
1957
Μετάφραση:
Κύριοι, επαινώ τους άρχοντες του Πανελλήνιου Νομισματικού Θησαυρού και της Οικουμενικής Τραπέζης για την ορθοδοξία των αξιωμάτων, των μεθόδων και των πολιτικών τους, αν και υπάρχει ένα επεισόδιο κακοφωνίας της Τραπέζης με την Ελλάς. Με ενθουσιασμό διαλεγόμαστε και συναγωνιζόμαστε στις συνόδους των δίδυμων οργανώσεών μας στις οποίες αναλύονται και συντίθενται πολύμορφες οικονομικές ιδέες και δόγματα. Τα κρίσιμα προβλήματά μας, όπως η νομισματική πληθώρα, δημιουργούν κάποια αγωνία και μελαγχολία. Το φαινόμενο αυτό είναι χαρακτηριστικό της εποχής μας. Όμως, κατά τη θέση μου, έχουμε τη δυναμική να προγραμματίσουμε θεραπευτικές πρακτικές ως προφύλαξη από το χάος και την καταστροφή. Παράλληλα, βασική είναι μια πανελλήνια ανυπόκριτη οικονομική συνέργεια και εναρμόνιση σε ένα δημοκρατικό κλίμα. Ζητώ συγγνώμη για τον εκκεντρικό μου μονόλογο. Τονίζω την ευχαρστία μου προς εσάς, Κύριοι, προς το ευγενικό και γενναιόδωρο Αμερικανικό Έθνος και προς τους διοργανωτές και πρωταγωνιστές της Αμφικτυονίας του και των γαστρονομικών συμποσίων.
Πρωτότυπη ομιλία στα αγγλικά με ελληνικές λέξεις
1959
Μετάφραση:
Κύριοι, είναι το ανάθεμα του Δία στην εποχή μας για τον δυναμισμό των οικονομιών μας και την αίρεση των οικονομικών μεθόδων και πολιτικών μας να αγωνιζόμαστε στη Σκύλλα της νομισματικής πληθώρας και στη Χάρυβδη της οικονομικής αναιμίας. Δεν αποτελεί ιδιοσυγκρασία μου να είμαι ειρωνικός ή σαρκαστικός, αλλά η διάγνωσή μου θα ήταν ότι οι πολιτικοί είναι μάλλον κρυπτοπλεγματολόγοι. Αν και στιγματίζουν εμφατικά τη νομισματική πληθώρα, την ενεργοποιούν με τις τακτικές και τις πρακτικές τους. Οι πολιτικές μας πρέπει να βασίζονται περισσότερο σε οικονομικά και λιγότερο σε πολιτικά κριτήρια. Ο γνώμονάς μας πρέπει να είναι ένα μέτρο μεταξύ πολιτικού, στρατηγικού και φιλανθρωπικού πεδίου. Η πολιτική μαγεία ήταν πάντα αντιοικονομική.
Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από μονοπώλια, ολιγοπώλια, μονοπώλια, μονοπωλιακούς ανταγωνισμούς και πολυμορφικές ανελαστικότητες, οι πολιτικές μας πρέπει να είναι πιο ορθολογικές. Αυτό όμως δεν πρέπει να μεταμορφώνεται σε πλειονοφοβία, η οποία ενδημεί μεταξύ των ακαδημαϊκών οικονομολόγων. Η νομισματική συμμετρία δεν πρέπει να υπερ-ανταγωνίζεται την οικονομική ακμή. Μια μεγαλύτερη εναρμόνιση μεταξύ των πρακτικών των οικονομικών και των νομισματικών αρχόντων είναι βασική. Παράλληλα, πρέπει να συγχρονίζουμε και να εναρμονίζουμε όλο και περισσότερο τις οικονομικές και νομισματικές μας πολιτικές πανθρησκειακά. Τα πεδία αυτά είναι περισσότερο υλοποιήσιμα τώρα, που τα προγνωστικά του πολιτικού και οικονομικού βαρομέτρου είναι αλκυονικά.
Η ιστορία των δίδυμων οργανώσεών μας σε αυτόν τον τομέα υπήρξε διδακτική και οι γνωστικές πρακτικές τους θα αποτελούν πάντα τονωτικό παράγοντα για τις πολυώνυμες και ιδιόμορφες εθνοτικές οικονομίες. Η γένεση της προγραμματισμένης οργάνωσης θα δυναμιτίσει αυτές τις πολιτικές. Επομένως, συμπάσχω, αν και όχι χωρίς κριτική σε ένα ή δύο θέματα, με τους απόστολους και την ιεραρχία των οργάνων μας στο ζήλο τους να προγραμματίσουν ορθόδοξες οικονομικές και νομισματικές πολιτικές, αν και έχω κάποια λογομαχία μαζί τους. Ζητώ συγγνώμη που σας τυράννησα με την ελληνική φρασεολογία μου. Στον επίλογό μου, τονίζω το εγκώμιο μου στους φιλόξενους αυτόχθονες αυτής της κοσμοπολίτικης μητρόπολης και το εγκώμιό μου σε εσάς, Κύριοι, και στους στενογράφους.
Έλληνας Οικονομολόγος
